Wielkanoc na Węgrzech – tradycje, zwyczaje i świąteczne potrawy

Węgry to kraj o bogatej kulturze i głęboko zakorzenionych tradycjach religijnych. Wielkanoc (Húsvét) jest jednym z najważniejszych świąt w roku i obchodzona jest bardzo uroczyście. Od Wielkiego Tygodnia aż po Poniedziałek Wielkanocny, Węgrzy celebrują ten czas w sposób pełen symboliki, radości i… kulinarnych rozkoszy! Jeśli planujesz odwiedzić Węgry w okresie wielkanocnym albo po prostu chcesz lepiej poznać lokalne zwyczaje, koniecznie czytaj dalej.

Wielki Tydzień na Węgrzech – czas skupienia i przygotowania

Węgrzy zaczynają przygotowania do Wielkanocy już w Niedzielę Palmową (Virágvasárnap), kiedy w kościołach święci się palmy lub – ze względu na lokalną roślinność – często bazie. Jest to wspomnienie triumfalnego wjazdu Jezusa do Jerozolimy i początek Wielkiego Tygodnia.

W Wielki Czwartek (Nagycsütörtök) odprawiane są uroczyste msze święte upamiętniające Ostatnią Wieczerzę. W wielu węgierskich wsiach nadal praktykuje się tzw. “milczenie dzwonów” – kościelne dzwony milkną aż do Wielkiej Soboty, a ich dźwięk zastępują drewniane kołatki (kereplők).

Wielki Piątek (Nagypéntek) to dzień ciszy, postu i zadumy nad męką Chrystusa. Węgrzy tradycyjnie powstrzymują się od jedzenia mięsa i uczestniczą w drodze krzyżowej. W niektórych regionach popularne są przedstawienia pasyjne odgrywane na żywo.

W wielu miejscach, zwłaszcza na wsiach i w bardziej religijnych rodzinach, koszyczki wielkanocne są święcone w kościołach podczas Wielkiej Soboty (Nagyszombat). Zawartość koszyka jest podobna jak w Polsce: jajka, szynka, chleb, chrzan, ciasto kalács, czasem kawałek baranka cukrowego. Obrzęd nie jest jednak tak masowo popularny, jak w Polsce – na wsiach częściej, w miastach rzadziej.

W Budapeszcie można znaleźć kościoły, które oferują święcenie pokarmów, ale to raczej inicjatywa polskich lub katolickich wspólnot. Takie święcenie odbywa się corocznie w polskiej parafii w Budapeszcie. Adres –1103 Budapest, Óhegy u. 11. Podajemy też stronę intenetową dla zainteresowanych:

Strona główna

Wielkanocna Niedziela – radość i uczta

Niedziela Wielkanocna (Húsvétvasárnap) to dzień pełen radości. Rodziny zbierają się na wspólne śniadanie lub obiad, podczas którego dominują tradycyjne dania.

Co jedzą Węgrzy na Wielkanoc?

• Szalonna i sonka – czyli wędzone boczki i szynki, często podawane na zimno, z chrzanem i jajkami na twardo.
• Kalács – tradycyjny, słodki chleb wielkanocny, przypominający chałkę.
• Túrótorta – lekki sernik twarogowy.
• Zöldségleves – wiosenna zupa warzywna z młodymi warzywami.
• Bárány – pieczona jagnięcina, symbol ofiary paschalnej.
• Sárga túró – Żółty ser twarogowy na słodko (deser wielkanocny)

Węgrzy kładą ogromny nacisk na wspólne spędzanie czasu – wizyta u rodziny, wspólne świętowanie i dzielenie się jedzeniem to nieodłączne elementy niedzieli wielkanocnej.

Poniedziałek Wielkanocny – “locsolkodás” i wodne szaleństwo

Poniedziałek Wielkanocny (Húsvéthétfő) to dzień pełen śmiechu, zabawy i… wody! Najsłynniejszym zwyczajem węgierskim jest “Locsolás” czyli Śmingus-Dyngus. – oblewanie dziewcząt wodą lub perfumami. Specjalne, tanie perfumy na tę okazję znajdziecie w każdym markecie.

Tradycyjnie chłopcy odwiedzają domy, w których mieszkają dziewczęta, recytują krótkie wierszyki (locsolóvers) i symbolicznie polewają je wodą, by zapewnić im zdrowie, urodę i płodność. W zamian otrzymują pisanki, słodycze lub – w przypadku dorosłych – kieliszek pálinki (mocnej owocowej wódki).

W niektórych regionach oblewanie wodą jest naprawdę dosłowne – bywa, że dziewczęta są wręcz zanurzane w beczkach lub oblewane wiadrami wody!

Kolory i dekoracje Wielkanocy na Węgrzech

Węgrzy przywiązują dużą wagę do dekorowania domów na Wielkanoc. Najpopularniejsze motywy to:

• Pisanki (hímestojás) – ręcznie malowane jajka, często w intensywnych kolorach i z tradycyjnymi wzorami ludowymi.
• Gałązki wierzby – symbol odrodzenia i wiosny.
• Motywy królików i kurcząt – popularne szczególnie w dekoracjach dla dzieci.

W wielu miejscowościach organizowane są jarmarki wielkanocne z rękodziełem, ozdobami, tradycyjnymi wypiekami i lokalnymi produktami.

Ciekawostki o węgierskiej Wielkanocy

• W niektórych regionach zachował się zwyczaj tzw. “wielkanocnego tańca” – mężczyźni w tradycyjnych strojach ludowych tańczą wokół kobiet, symbolicznie “prosząc” o pozwolenie na polanie wodą.
• Wielkanocne koszyki węgierskie często ozdabia się haftowanymi serwetami z regionalnymi motywami, np. kalocsa lub matyó.
• Węgierskie dzieci nie szukają wielkanocnych jajek w ogrodzie (jak na Zachodzie), ale często dostają je jako prezent po “Locsolás” czyli Śmingus-Dyngus.

Wielkanocne podróże na Węgrzech

Jeśli chcesz poczuć prawdziwą atmosferę węgierskiej Wielkanocy, warto odwiedzić:

• Hollókő – średniowieczna wioska UNESCO, gdzie obchody Wielkanocy są szczególnie barwne i autentyczne, z pokazami tańca, oblewaniem wodą i paradami.
• Budapeszt – choć to duże miasto, organizuje piękne jarmarki wielkanocne, np. przy Bazylice św. Stefana czy na Placu Vörösmarty.
• Szentendre – podobnie jak w Hollókő, w Szentendre w saknsenie na świeżym powietrzu- SKANZEN- co roku odbywają się obchody wielkanocne.
• Eger i okolice – region słynący z tradycji, świetnego wina i pięknych wiosennych krajobrazów.

Słowniczek wielkanocny

• Húsvét – Wielkanoc
• Húsvéti nyuszi – Zajączek wielkanocny
• Húsvéti tojás – Jajko wielkanocne
• Locsolkodás – Oblewanie wodą w Poniedziałek Wielkanocny
• Hímestojás – Malowane jajko (pisanka)
• Kalács – Kołacz (drożdżowy chlebek wielkanocny)
• Sonka – Szynka
• Barka – Bazie kotki
• Sárga túró – Żółty ser twarogowy (deser wielkanocny)
• Nagypéntek – Wielki Piątek
• Nagyszombat – Wielka Sobota
• Feltámadás – Zmartwychwstanie
• Keresztút – Droga krzyżowa
• Áldott húsvétot! – Błogosławionej Wielkanocy!
• Kellemes húsvéti ünnepeket! – Wesołych Świąt Wielkiej Nocy!

Podsumowanie

Węgierska Wielkanoc to czas głęboko zakorzeniony w tradycji, wypełniony pięknymi rytuałami, pysznym jedzeniem i radosnymi zabawami. Od skupienia Wielkiego Tygodnia po radosne oblewanie się wodą w Poniedziałek Wielkanocny – każda chwila ma tu swoje znaczenie.

Jeśli masz okazję, odwiedź Węgry w tym magicznym czasie. Gwarantujemy – zakochasz się w ich wyjątkowych wielkanocnych tradycjach! 🌸🐣